ВОВЕД

Целта број 5 од Целите на Одржлив Развој, „Родова Еднаквост“ е да се постигне родова еднаквост и да се охрабрат генерално сите жени и млади девојки. Според ОН (2015, стр.6), главната причина за постигнување на оваа цел е фактот дека секоја жена и девојка има право да биде третирана со еднаквост и без страв од физичко или сексуално насилство, бидејќи достигнувањето на вкупниот човечки потенцијал и одржлив развој не е возможно доколку една половина од човештвото продолжува да ги одрекува своите целосни права и можности.

Дополнително, еднакви права и можности кон жените и девојките се основата за одржлив и мирен свет. Но, сеуште знаеме дека насилството врз жените е голем проблем – на пример 18% од жените и девојките на возраст 15-49 во некаков вид партнерство, искусиле физичко и/или сексуално насилство од своите партнери.

Иако жените се 39% од работната сила, само 27% од менаџерските позиции се претставени со жена на тоа место. Во 18 земји, сопрузите имаат законско право да ги спречат нивните сопруги да се вработат, и во 39 земји, синовите и ќерките немаат еднакви права за наследство. Ова е само дел од проблемите кои жените и девојките ги имаат во денешно време.

Како дел од Цел број 5, беа поставени 5 целни категории со цел промена на негативните ситуации кон жените и девојките (ОН, 2015):

1)      Крај на сите видови дискриминација кон жени и девојки

2)      Крај на сите видови насилство кон жени и девојки во јавниот и приватниот сектор, вклучувајќи трговија со луѓе, сексуална или друг вид експлоатација

3)      Крај на штетни практики, на пример стапување во брак со деца и многу млади девојки, како и генитално осакатување кај жените/девојките

4)      Потврда и вреднување на неплатена грижа и работа во домаќинството преку обезбедување на јавни услуги, инфраструктуа и политики на социјална заштита. Промовирање на споделени одговорности во домаќинството и семејството.

5)      Потврдување на целосно и ефективно учество и еднакви можности за лидерство на сите нивоа на одлучување, во политика, економија, или јавен живот

6)      Универзален пристап до сексуално или репродуктивно здравје и репродуктивни права

7)      Реформи кои би им дале на жените еднакви права до економски ресурси, како и пристап до поседување и контрола над земјишта или друг вид сопственост, финансиски услуги, наследство и природни ресурси, во согласност со национални закони

8)      Подобрена употреба на технологија, конкретно информациска и комуникативна технологија, за промовирање на јакнење на жените.

9)      Присвојување и јакнење на политиките и применливите легислативи за промовирање родова еднаквост и јакнење на жените и девојките на сите нивоа.

Зошто е Цел број 5 важна за образовната заедница? Оваа заедница има витална улога во потврдување дека Цел број 5 ќе биде успешно постигната. Еднаков пристап до добро образование е важен дел од јакнењето на жените и девојките.

Според УНЕСКО, девојчињата помалку имаат можности за образување во споредба со момчињата. Беше и проценето дека 16 милиони девојчиња нема да имаат можност за да одат на училиште, а од 750 милиони возрасни без основна писменост, две третини се жени.

Исто така, рамката за Дејствување 2030, тврди дека родовата еднаквост бара мулти-димензионален образовен пристап кој ’овозможува на девојчињата, момчињата, жените и мажите не само пристап до комплетни образовни циклуси, туку и ги јакне во еднаквоста и низ образованието‘ (стр.28).

Ако девојките добијат соодветно образование, ќе има значајно зголемување во стапката на родова еднаквост – образованите жени заработуваат повеќе од тие без образование, секоја дополнителна година во образование е поврзана со помали можности за стапување во брак или репродуцирање, а образованието е важен фактор во успешно планирање за семејство или сексуална едукација, и колку повеќе е една жена образована, ќе има повеќе свој капитал во нејзиниот живот. Но, што ги спречува девојчињата да одат на училиште?Има неколку можни одговори: сиромаштија, малцинства, географска изолација, брак на многу млада возраст, инвалидност, бременост, насилство врз основа на пол, традиционални поставувања за улога на жените, итн (Водон, 2018, стр. 3-5). Затоа,  интересот на образовната заедница треба да е препознавање на пречките кои ги попречуваат девојчињата од добивање добро обраазование во нивните заедници, и решавање на овие предизвици.

Исто така, образовната заедница има и важна улога во потврдување на родовата еднаквост во општеството. Овој вид на заедница има голема улога во трудот за да се постигне подобра родова еднаквост преку разгледување на социјални норми и родови очекувања, преку промовирање на нови шеми и верувања, однесувања кои не се основаат на дискриминација и насилство, и одбегнување на нееднаквости и нивно поддржување.

Образовната заедница мора да е внимателна кон физичките, психолошките и социјалните разлики помеѓу машки и женски изучувачи, но треба да ги вреднува и почитува двата еднакво и да обезбеди еднакви можности за сите. Ова подразбира дејствување на повеќе нивоа, потврдување на еднаков пристап до ’образование (еднакви можности за учење) во самото образование (внимателност кон пол, недискриминација и трансформациска образовна средина, образони содржини и педагогија) и низ образование (еднаков приход, животни и работни можности)

Клучни димензии на Цел број 5 од Целите на Одржлив Развој

За да се постигне целиот потенцијал на Цел број 5, потребни се еднаков пристап до образование, здравствена грижа, пристојна работа и претставување на политичко и економско одлучување.  Овие се прецизирани во изучувачките цели на УНЕСКО во однос на сите Цели на Одржлив Развој (2017, стр.25).

Во однос на Цел 5:

А) Когнитивно-изучувачките цели посочуваат дека изучувачот треба да разбира основни родови концепти и да е информиран за родова дискриминација, родово насилство и нееднаквост, додека истовремено тој/таа има свој/а култура какон референца, изворна точка за споредба со глобалните норми. Исто така, изучувачот треба да ја разбира улогата на образованието, технологијата, и легислативите во однос на јакнење и сигурност за учеество на сите полови.

Б) Социо-емоционалните изучувачки цели посочуваат дека изучувачот треба да препознава и анализира традиционални перцепции за родови улоги, да препознава кога се случува дискриминација и да реагира кон ова со јасно и гласно посочување дека е погрешно, да ги јакне оние кои сеуште се немоќни, да го преиспитува сопствениот родов идентитет, и да чувствува емпатија и солидарност со оние кои се поразлични.

В) Изучувачките цели за однесувањата назначуваат дека изучувачите треба да се јакнат себеси и другите кои се дискриминирани поради полот, да учествуваат и да влијаат во носењето одлуки во однос на родова еднаквост, да набљудуваат и препознаваат родова дискриминација, и да имплементираат, поддржуваат и оценуваат стратегии за родова еднаквост.

Вкрстувањето помеѓу Цел на Одржлив Развој број 5 и присвојувањето на вештините на 21ви век

Со цел да се постигне Цел број 5 која се стреми кон родова еднаквост за сите и секаде, образованието е круцијално и основа за понатамошни успеси. Секоја девојка и жена треба да има пристап до образование и право на присвојување на вештини на 21ви век, со цел да придонесува кон општеството и да ги исполни своите соништа и желби, амбиции.

Успешните достигнувања на Цел број 5 се потврда дека половина од светската популација треба да им пристап до образование и присвојување на вештини на 21ви век. Како една од главните идеи позади концептот на вештини на 21ви век е всушност подготвување на луѓето за брзи промени и сите можни предизвици и можни промени во иднина, и е потребно сите луѓе да се ангажирани без разлика на пол.

Ако општеството сака да биде добро подготвено за сите пречки и можности во идина, важно е да не го кочиме потенцијалот – тој на девојките и жените конкретно. Два од клучните концепти на вештини на 21ви век се креативноста и иновацијата. Како што е познато, овие две ги мотивираат луѓето кон одредена слобода и значи дека тие се изразуваат слободно и без никакви ограничувања.

За да се постигне одлична социјална или технолошка иновација која ќе го олесни животот на многу луѓе, важно е девојките и жените да бидат чуени, и да се земат во предвид нивните искуства.

Ова може целосно да се постигне само со родова еднаквост и само доколку оваа еднаквост е секаде прифатена и применета.